İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS) Hakkında Herşey

İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS) Belirtileri, Türleri, Sebepleri ve Tedavisi

İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS), Merhaba sevgili okuyucum! Bugün seninle oldukça yaygın ama pek konuşulmayan bir rahatsızlık hakkında sohbet edeceğiz: İrritabl Bağırsak Sendromu. Eğer sen de “Acaba bu bende var mı?” diye düşünüyorsan ya da zaten bu tanıyla yaşıyorsan, bu yazı tam sana göre. Haydi başlayalım!

İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS) Nedir?

İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS), bağırsaklarımızın normal çalışma düzenini bozan kronik bir fonksiyonel bağırsak rahatsızlığıdır. “Fonksiyonel” diyorum çünkü bağırsaklarımızda yapısal bir hasar olmadan da ortaya çıkabiliyor. Yani kolonoskopi gibi tetkiklerde genelde bir anormallik görülmez, ama sen o karın ağrısını, şişkinliği ve bağırsak alışkanlıklarındaki değişimleri çok net hissedersin.

IBS, dünya genelinde her 10 kişiden 1’ini etkiliyor ve kadınlarda erkeklere göre iki kat daha fazla görülüyor. Ne yazık ki çoğu insan bu rahatsızlıkla yaşamaya alışıyor ve tedavi aramıyor. Oysa IBS hayat kalitesini ciddi şekilde düşürebilen bir durum.

İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS) Belirtileri Nelerdir?

“Acaba bende var mı?” diye düşünmeye başladın değil mi? İşte IBS’in en yaygın belirtileri:

• Karın ağrısı ve kramplar: Özellikle yemekten sonra artan ve dışkılamayla azalan bir ağrı yaşayabilirsin.
• Şişkinlik ve gaz: Karnının şiş olduğunu ve sürekli gaz problemi yaşadığını hissedebilirsin.
• Dışkılama alışkanlıklarında değişiklik: İshal ve kabızlık nöbetleri arasında gidip gelebilirsin.
• Mukuslu dışkılama: Dışkında beyaz mukus (sümüksü madde) fark edebilirsin.
• Acil tuvalete gitme ihtiyacı: Aniden ve kontrol edemediğin bir şekilde tuvalete gitme isteği duyabilirsin.

Bu belirtilerin şiddeti ve sıklığı kişiden kişiye değişebilir. Bazı günler tamamen normal hissederken, bazı günler bu belirtiler seni oldukça rahatsız edebilir. Belirtilerin genellikle stresli dönemlerde, belirli yiyecekleri tükettiğinde veya hormonal değişimler sırasında artış gösterdiğini fark edebilirsin.

İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS) Türleri Nelerdir?

IBS, baskın belirtilerine göre dört ana türe ayrılır:

IBS-D (İshal Baskın): Sık sık ishal yaşıyorsan, dışkın sulu veya gevşekse ve acil tuvalete gitme ihtiyacı hissediyorsan, bu grupta olabilirsin.

IBS-C (Kabızlık Baskın): Sert dışkılama, zorlanma ve haftada üçten az dışkılama yaşıyorsan, bu tür IBS’e sahip olabilirsin.

IBS-M (Karışık Tip): Hem ishal hem de kabızlık nöbetleri yaşıyorsan, bu gruptasın demektir. Bir hafta kabızlık çekerken bir sonraki hafta ishal ile boğuşabilirsin.

IBS-U (Sınıflandırılamayan): Belirtilerin yukarıdaki üç gruba da tam olarak uymuyorsa, bu kategoride değerlendirilirsin.

Hangi türe sahip olduğunu bilmek, tedavi yaklaşımını belirlemede doktoruna yardımcı olacaktır. O yüzden belirtilerini düzenli olarak not etmek faydalı olabilir.

İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS) Sebepleri Nelerdir?

“Neden ben?” diye soruyorsan, maalesef IBS’in kesin bir nedeni yok. Ancak bazı faktörlerin bu rahatsızlığı tetikleyebileceği düşünülüyor:

• Bağırsak-beyin iletişiminde bozukluk: Beynin ve bağırsakların arasındaki sinir iletiminde bir problem olabilir.
• Bağırsak mikrobiyotasında değişiklik: Bağırsağındaki yararlı ve zararlı bakterilerin dengesinde bir bozukluk olabilir.
• Bağırsak kaslarında anormal kasılmalar: Bağırsak kaslarının normalden daha güçlü veya zayıf kasılması, rahatsızlığa neden olabilir.
• Geçirilmiş bağırsak enfeksiyonları: Bakteriyel veya viral bir enfeksiyon sonrasında IBS gelişebilir.
• Stres ve anksiyete: Psikolojik faktörler, IBS belirtilerini tetikleyebilir veya şiddetlendirebilir.
• Genetik faktörler: Ailesinde IBS olan kişilerde görülme riski daha yüksektir.
• Hormonal değişiklikler: Özellikle kadınlarda adet döneminde belirtilerin artması bunu destekler.

Bazı araştırmalar, IBS’in aslında bir otoimmün reaksiyon olabileceğini de öne sürüyor. Yani vücudun kendi bağırsak dokusuna karşı bir tepki geliştiriyor olabilir.

İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS) Tedavisi Nedir?

Şimdi en önemli kısma geldik: Tedavi! Öncelikle belirtmek isterim ki IBS’in kesin bir tedavisi yok. Ancak belirtileri kontrol altına almak ve yaşam kaliteni artırmak için yapabileceğin birçok şey var:

• Diyet değişiklikleri: FODMAP diyeti (fermante olabilen karbonhidratların kısıtlandığı diyet) birçok IBS hastasında fayda sağlıyor. Gluten, süt ürünleri, baharatlar, kafein ve alkol gibi tetikleyici besinleri tespit edip kısıtlamak da yardımcı olabilir.
• İlaç tedavisi: Doktorun belirtilerine göre antispazmodikler (bağırsak kaslarını gevşeten ilaçlar), ishal önleyici ilaçlar, kabızlık giderici ilaçlar veya düşük dozda antidepresanlar önerebilir.
• Probiyotikler: Bağırsak florasını dengelemek için probiyotik takviyeler kullanılabilir.
• Psikolojik tedaviler: Stres yönetimi, düzenli egzersiz, bilişsel davranışçı terapi ve hipnoterapi gibi yöntemler belirtileri azaltmada etkili olabilir.
• Bağırsak odaklı hipnoterapi: Son yıllarda popülerlik kazanan ve etkinliği kanıtlanmış bir yöntem.
• Alternatif tedaviler: Akupunktur, meditasyon ve yoga gibi yöntemler de belirtileri hafifletebilir.

Unutma, IBS kişiye özgü bir rahatsızlıktır. Sana iyi gelen bir tedavi yöntemi, başkasında işe yaramayabilir. Bu yüzden doktorunla birlikte senin için en uygun tedavi planını oluşturman çok önemli.

İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS) ile Yaşam Nasıl Olmalıdır?

IBS ile yaşamak başlangıçta zor gelebilir, ama doğru yaklaşımlarla bu rahatsızlıkla barışık ve kaliteli bir hayat sürmek mümkün:

• Düzenli beslenme: Öğün atlamadan, az ve sık yemek yemek bağırsaklarını rahatlatabilir.
• Yavaş yemek ye: Lokmaları iyice çiğneyerek yemek, sindirim sistemini rahatlatır.
• Su tüketimi: Günde en az 2 litre su içmeye özen göster.
• Stres yönetimi: Meditasyon, nefes egzersizleri ve düzenli fiziksel aktivite stresini azaltabilir.
• Uyku düzeni: Yeterli ve kaliteli uyku, bağırsak sağlığı için çok önemli.
• Besin günlüğü tut: Hangi besinlerin belirtilerini tetiklediğini anlamak için bir günlük tutabilirsin.
• Sosyal hayatını sınırlama: IBS’in seni evde kalma zorunluluğuna hapsetmesine izin verme. Dışarı çıkmadan önce biraz planlama yapman yeterli.

Belki de en önemlisi, kendine nazik davranmak. IBS’in senin hatan olmadığını unutma. Bazen belirtiler kontrolden çıkabilir ve bu normaldir. Böyle zamanlarda kendini suçlamak yerine, vücudunun neye ihtiyacı olduğunu anlamaya çalış ve ona göre hareket et.

İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS) Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

1. İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS) geçer mi?

İrritabl Bağırsak Sendromu tamamen geçen bir hastalık değildir. Kronik bir rahatsızlık olarak kabul edilir, ancak doğru tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleriyle belirtileri kontrol altına alınabilir. Bazı kişilerde belirtiler zamanla azalabilir veya değişebilir. Birçok kişi beslenme düzenlemesi, stres yönetimi ve gerekirse ilaç tedavisiyle IBS ile başarılı bir şekilde yaşamayı öğrenir. Önemli olan, tetikleyicilerinizi tanımak ve size uygun yönetim stratejileri geliştirmektir.

2. İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS) tanısı nasıl konur?

IBS tanısı genellikle “dışlama tanısı” olarak konur. Yani, doktorunuz önce bağırsak kanseri, inflamatuar bağırsak hastalığı, çölyak hastalığı gibi diğer ciddi durumları dışlamak için çeşitli testler yapar. Bunlar arasında kan testleri, dışkı tahlilleri, kolonoskopi veya endoskopi bulunabilir. Sonrasında, Roma IV kriterleri olarak bilinen semptom bazlı kriterler kullanılır. Bu kriterlere göre, son 3 ay içinde en az haftada bir gün karın ağrısı yaşamanız ve bu ağrının dışkılama ile ilişkili olması, dışkılama sıklığında değişiklik olması veya dışkı kıvamında değişiklik olması durumunda IBS tanısı konulabilir.

3. İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS) için en etkili diyet hangisidir?

IBS için en etkili diyet kişiden kişiye değişebilir, ancak bilimsel olarak en fazla kanıtlanmış diyet yaklaşımı düşük FODMAP diyetidir. FODMAP (Fermente Olabilen Oligosakkaritler, Disakkaritler, Monosakkaritler ve Polioller), bağırsakta fermente olabilen ve bazı kişilerde IBS belirtilerini tetikleyebilen karbonhidrat türleridir. Bu diyette soğan, sarımsak, bazı meyveler, buğday, süt ürünleri ve bazı yapay tatlandırıcılar gibi yüksek FODMAP içeren besinler kısıtlanır. Düşük FODMAP diyeti genellikle bir diyetisyen gözetiminde, eliminasyon ve yeniden tanıtma aşamalarını içeren bir süreç olarak uygulanır.

4. İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS) ağrısı nasıl geçer?

IBS ağrısını hafifletmek için birkaç etkili yöntem vardır:

• Sıcak uygulama: Karnınıza sıcak su torbası koymak kas spazmlarını azaltabilir.
• Nane yağı: Bazı çalışmalar, nane yağı kapsüllerinin IBS ağrısını azaltabileceğini göstermiştir.
• Antispazmodikler: Doktorunuzun reçete edebileceği bu ilaçlar, bağırsak kaslarını gevşeterek ağrıyı azaltır.
• Stres yönetimi: Derin nefes egzersizleri, yoga veya meditasyon gibi teknikler ağrıyı azaltabilir.
• Düzenli egzersiz: Hafif egzersizler, bağırsak hareketlerini düzenleyerek ağrıyı azaltabilir.
• Düşük FODMAP diyeti: Tetikleyici besinlerden kaçınmak ağrıyı önleyebilir.

5. İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS) ne yemeli ne yememeli?

IBS’de genellikle tüketilmesi önerilen besinler:

• Çözünür lif (yulaf, patates, havuç)
• Protein kaynakları (tavuk, balık, yumurta)
• Düşük FODMAP sebzeler (domates, salatalık, patlıcan)
• Probiyotik içeren besinler (kefir, yoğurt – laktoz intoleransınız yoksa)
• Rahatlatıcı çaylar (papatya, nane, zencefil)

Kaçınılması gereken besinler (kişiden kişiye değişebilir):

• Yüksek FODMAP besinler (soğan, sarımsak, elma, armut)
• Gazlı içecekler ve yapay tatlandırıcılar
• Kızartılmış ve yağlı yiyecekler
• Kafein ve alkol
• Aşırı baharatlı yemekler
• Bazı kişilerde gluten içeren besinler

En iyi yaklaşım, bir besin günlüğü tutarak kendi tetikleyicilerinizi belirlemektir.

6. İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS) depresyon yapar mı?

IBS ile depresyon arasında çift yönlü bir ilişki vardır. IBS belirtileri yaşam kalitesini düşürebilir, sosyal aktiviteleri kısıtlayabilir ve kronik rahatsızlık hissi yaratabilir. Bu durum zamanla depresyona yol açabilir. Öte yandan, depresyon ve kaygı bozuklukları da IBS belirtilerini tetikleyebilir veya şiddetlendirebilir. Beyin-bağırsak ekseni olarak bilinen bağlantı nedeniyle, duygusal durumumuz bağırsak sağlığımızı doğrudan etkileyebilir. IBS ile mücadelede psikolojik destek almak, belirtileri yönetmede büyük fayda sağlayabilir. Bilişsel davranışçı terapi (BDT) ve bağırsak odaklı hipnoterapi, IBS tedavisinde etkili olduğu kanıtlanmış psikolojik yaklaşımlardır.

7. İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS) karın şişliği nasıl geçer?

IBS’e bağlı karın şişliğini azaltmak için şu yöntemler etkili olabilir:

• Düşük FODMAP diyeti uygulayın
• Yemeği yavaş yiyin ve iyice çiğneyin
• Gazlı içeceklerden, sakızdan ve pipetten içmekten kaçının
• Düzenli olarak hafif egzersiz yapın
• Bol su için ama yemek sırasında değil
• Probiyotik takviyeleri veya fermente gıdalar tüketin
• Rezene, nane veya zencefil çayı için
• Sıkı giysiler yerine rahat kıyafetler tercih edin
• Stresi azaltmak için gevşeme teknikleri uygulayın
• Doktorunuzun önerebileceği şişlik giderici ilaçları kullanın

8. İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS) ve stres ilişkisi nedir?

Stres ve IBS arasında güçlü bir ilişki vardır. Beyin ve bağırsak arasındaki sinirsel bağlantı sayesinde, duygusal değişiklikler bağırsak fonksiyonunu etkiler ve tersi de geçerlidir. Stres altındayken vücudumuz “savaş ya da kaç” tepkisi verir ve sindirim sistemimiz buna tepki gösterir. IBS hastaları genellikle stresli durumlar sırasında belirtilerinin kötüleştiğini bildirirler. Ayrıca, IBS belirtileriyle başa çıkmaya çalışmak da kendi başına bir stres kaynağı olabilir, bu da kısır bir döngü yaratır. Stres yönetimi teknikleri (meditasyon, derin nefes alma, yoga) IBS belirtilerinin yönetiminde önemli bir rol oynar. Bazı araştırmalar, düzenli stres yönetimi uygulayanların IBS belirtilerinde %50’ye varan azalma yaşadığını göstermektedir.

9. İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS) ve probiyotikler işe yarar mı?

Probiyotikler, IBS belirtilerini hafifletmede yardımcı olabilir, ancak etkinlikleri kişiden kişiye değişir. Araştırmalar, özellikle Bifidobacterium ve Lactobacillus gibi bazı probiyotik suşların IBS belirtilerini azaltmada faydalı olabileceğini göstermektedir. Probiyotikler şu şekillerde yardımcı olabilir:

• Bağırsak mikrobiyotasını dengeleyerek
• Bağırsak bariyerini güçlendirerek
• İnflamasyonu azaltarak
• Bağırsak hareketliliğini düzenleyerek
• Gaz oluşumunu azaltarak

Probiyotik kullanımına başlamadan önce doktorunuza danışmanız önerilir. Doğru suş, doz ve süre konusunda profesyonel tavsiye almak önemlidir. Ayrıca, probiyotiklerin etkisini görmek için en az 4 hafta düzenli kullanım gerekebilir.

10. İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS) kanser riski yaratır mı?

IBS, bağırsak kanseri veya diğer kanser türleri için bir risk faktörü değildir. IBS, yapısal veya biyokimyasal bir anormallik olmadan bağırsak fonksiyonunu etkileyen fonksiyonel bir bozukluktur. Kolonoskopi gibi tetkiklerde IBS hastalarının bağırsaklarında genellikle herhangi bir anormallik görülmez. Bununla birlikte, IBS belirtileri bazen kolon kanseri gibi daha ciddi durumların belirtilerine benzeyebilir. Bu nedenle doktorunuz, özellikle 50 yaş üzerindeyseniz veya ailede bağırsak kanseri öyküsü varsa, IBS tanısını koymadan önce kolon kanseri taraması yapmayı önerebilir. Kan içeren dışkı, kilo kaybı, iştahsızlık gibi alarm belirtileri varsa, bunlar IBS’den değil, daha ciddi bir durumdan kaynaklanıyor olabilir ve hemen tıbbi yardım alınmalıdır.

İrritabl Bağırsak Sendromu’nu Fodmap Diyeti ile Kontrol Altına Alın !

İrritabl Bağırsak Sendromu, yaşam kalitesini etkileyebilen ancak doğru yaklaşımlarla yönetilebilen bir rahatsızlıktır. Eğer bu yazıda bahsettiğim belirtileri yaşıyorsan, mutlaka bir gastroenteroloji uzmanına başvurmanı öneririm. Teşhis konulduktan sonra, benimle iletişime geçin ve fodmap diyeti ile bu yolculukta size iyi gelecek bir düzen oluşturalım.

Unutmayın, IBS ile yaşamak bir maraton, kısa bir koşu değil. Sabırlı ol, kendine zaman tanı ve vücudunu dinle. Zamanla, hangi yöntemlerin sana iyi geldiğini keşfedecek ve bu rahatsızlıkla daha kolay başa çıkmayı öğreneceksin.

Sağlıklı ve huzurlu günler dilerim!

Fodmap Diyeti ile ilgili Sorularınız veya online fodmap diyeti için Bana Whatsapp Yoluyla Ulaşabilirsiniz. Dilerseniz Beni Instagram Adresimden Takip Edebilirsiniz.

Yazar : Diyetisyen İrem Çevik